Program Polska Wschodnia z sukcesem wkracza w 2018 rok. Na półmetku perspektywy finansowej UE 2014-2020 jest liderem wśród krajowych programów finansowanych z Funduszy Europejskich. Do tej pory rozdysponowano już ponad 70% budżetu programu. Unijne dotacje wesprą inwestycje w małych i średnich firmach, międzywojewódzką infrastrukturę kolejową, oraz projekty drogowe i związane z ekologicznym transportem miejskim w aglomeracjach stołecznych makroregionu.
"Polska Wschodnia rozpoczyna rok 2018 z pozycji lidera. To duży sukces, którego autorami są przede wszystkim odbiorcy środków – przedsiębiorcy, samorządy, PKP PLK S.A. To bowiem dzięki ich aktywności, staranności i skuteczności w staraniu się o dotacje, cele roku 2017 mogliśmy zrealizować ponad zakładany plan" - mówi Adam Hamryszczak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju.
"To sukces, który mierzymy przede wszystkim bezpośrednimi wymiernymi korzyściami dla mieszkańców wschodnich województw, gdyż to oni najwyraźniej odczują efekty prowadzonych inwestycji w ekologiczny transport miejski, drogi, koleje, czy rozwój konkurencyjnej przedsiębiorczości" - dodaje wiceminister.
Do tej pory podpisano 564 umowy o dofinansowanie ze środków programu. Ich łączna wartość to 8,09 mld zł, z czego 5,64 mld zł stanowią środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Najwięcej na transport
Największy budżet w programie zaplanowano na wsparcie inwestycji transportowych. W osi II programu – Nowoczesna Infrastruktura Transportowa przeznaczono na ten cel 916 mln euro. Zakontraktowano już 92% budżetu inwestycji w infrastrukturę drogową (1,85 mld zł) i 98% budżetu na ekologiczny transport miejski (1,59 mld zł), w stolicach województw Polski Wschodniej i ich obszarach funkcjonalnych.
Drogi
2017 rok upłynął na rozstrzyganiu ostatnich naborów i podpisywaniu umów. W lipcu Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości rozstrzygnęła ostatni, trzeci konkurs na projekty drogowe. Środki programu wesprą 28 inwestycji o łącznej wartości 2,6 mld zł, z czego 2 mld zł stanowią środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. To kolejne inwestycje, które powiążą aglomeracje miast wojewódzkich makroregionu z siecią dróg krajowych i transeuropejską siecią transportową (TEN-T).
"Nowoczesna infrastruktura drogowa to nie tylko oszczędność czasu w przewozach, wygodniejsza podróż i odciążone od nadmiernego ruchu samochodowego centra miast. Poprawa połączeń transportowych przekłada się także na wzrost atrakcyjności gospodarczej makroregionu, a co za tym idzie – całego kraju" - wyjaśnia wiceszef resortu rozwoju.
Rok 2018 będzie czasem intensywnych prac inwestycyjnych, a także końca realizacji projektów, których umowy o dofinansowanie zostały podpisane najwcześniej (projekty z I konkursu). Do tej pory do użytku zostały oddane już 4 inwestycje, w tym między innymi odcinek DW od skrzyżowania ul. Podkarpackiej z ul. 9 Dywizji Piechoty w Rzeszowie (DK 19) do węzła Rzeszów-Południe (S19), który poprawi dostępność Rzeszowa i jego obszaru funkcjonalnego z siecią TEN-T tj. drogą ekspresową S19 i autostradą A4. Zgodnie z planem w b.r. zakończy się realizacja co najmniej 14 z 28 inwestycji drogowych.
Zrównoważony transport miejski
Sukcesem zakończyło się również przygotowanie projektów poświęconych zrównoważonej mobilności miejskiej. Nie tylko usprawnią one przemieszczanie się po aglomeracjach stołecznych Polski Wschodniej ale mają ogromne znaczenie dla jakości środowiska naturalnego (redukcja hałasu, emisji zanieczyszczeń, korków). Podpisano już wszystkie z 14 zaplanowanych umów o dofinansowanie.
Ze względu na złożoność dofinansowanych projektów, ich realizacja zajmie kilka lat. Inwestycje obejmą infrastrukturę miejskich szlaków komunikacyjnych, np. trakcję tramwajową/ trolejbusową, drogi na potrzeby komunikacji publicznej, ścieżki rowerowe i ciągi piesze. Dzięki pozyskanym środkom samorządy kupią ekologiczny tabor i zbudują nowe lub rozwiną już istniejące inteligentne systemy transportowe (ITS), wprowadzone zostaną najnowsze rozwiązania ICT (np. e-bilety, systemy informacji pasażerskiej, monitoring ruchu), które ułatwią sprawne i bezpieczne korzystanie z transportu publicznego na terenie miast wojewódzkich i przyległych gmin. Powstała infrastruktura będzie przystosowana do zróżnicowanych potrzeb użytkowników (np. niepełnosprawni, osoby podróżujące z małymi dziećmi czy dużym bagażem).
W sumie zostanie zakupionych ok. 300 jednostek ekologicznego taboru(tramwaje, trolejbusy, autobusy) oraz powstanie ponad 35 km buspasów oraz blisko 55 km dróg dla rowerów. Część z tych zakupów i robót jest już zaawansowana. Pierwsze autobusy odebrano jeszcze w ubiegłym roku.
Kolej ponadregionalna
Rok 2017 był dobry dla kolei w Polsce Wschodniej. Dotychczas podpisano umowy o dofinansowanie większości (6/8) infrastrukturalnych inwestycji kolejowych w Programie, o łącznej wartości ponad 1,3 mld zł, co stanowi 105% dostępnego budżetu. Dlatego na inwestycje kolejowe zostaną przeznaczone oszczędności z pozostałych osi Programu Polska Wschodnia.
Zgodnie z zawartymi umowami, inwestycje obejmą przebudowę ponad 420 km linii kolejowych. Wszystkie inwestycje mają już wybranych wykonawców robót budowlanych. To duży krok w kierunku utworzenia Wschodniej Magistrali Kolejowej, czyli nowoczesnego połączenia kolejowego miast wojewódzkich makroregionu. Budowa magistrali finansowana jest z kilku źródeł, w tym z udziałem środków Programu Polska Wschodnia.
Inwestycje obejmują poprawę stanu i parametrów technicznych istniejącej liniowej infrastruktury kolejowej oraz pasażerskiej (np. przystanki, wiaty, kładki dla pieszych). Komfort podróży podniosą wyremontowane perony i nowoczesne systemy obsługi pasażerów dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zmodernizowane zostaną także wybrane dworce: Białystok, Olsztyn Główny, Olsztynek, Nidzica, Bielsk Podlaski, Siemiatycze, Czeremcha, Skarżysko Kamienna, Szczytno. W sąsiedztwie wielu dworców powstaną parkingi typu P&R (m.in. Białystok, Skarżysko Kamienna, Siemiatycze), a w Białymstoku i Olsztynie, we współpracy z władzami samorządowymi, zostaną oddane do użytku nowoczesne, zintegrowane z komunikacją miejską węzły przesiadkowe.
Pierwsze odcinki inwestycji kolejowych są już oddawane do użytku, np. na stacji Stalowa Wola Rozwadów.
Dla rozwoju biznesu
Rok 2017 był również czasem nowych możliwości dla MŚP z Polski Wschodniej. Do tej pory ze wsparcia programu skorzystało 562 przedsiębiorców. Łączna wartość realizowanych przez nich projektów wynosi 1,38 mld zł, w tym 784,5 mln zł stanowią środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Najwięcej umów o dofinansowanie – 209, zostało podpisanych w działaniu 1.4 Wzór na konkurencję - firmy pozyskały środki na realizację projektów z wykorzystaniem zmian wzorniczych. Uzyskane przez nie dofinansowanie wyniosło łącznie 100,7 mln zł. Natomiast umowy o dofinansowanie o najwyższej łącznej kwocie podpisano w poddziałaniu 1.3.1 Wdrażanie innowacji przez MŚP. To 362,4 mln zł. Pozyskane środki przedsiębiorcy wykorzystali na stworzenie innowacyjnych produktów poprzez wdrożenie wyników prac badawczo-rozwojowych.
2017 rok był również czasem zakończenia pilotażu Platform startowych dla nowych pomysłów – działania, z którego wsparcia mogą skorzystać autorzy pomysłu na biznes typu start-up. Wsparcie Programu dotychczas umożliwiło rozpoczęcie działalności 210 start-upom w Polsce Wschodniej. 102 z nich uzyskało dotację na rozwój działalności, o łącznej wartości 80 mln zł (pojedyncza dotacja: do 800 tys. zł). Trwa przygotowanie uruchomienia działania w pełnej skali i ogłoszenia naborów nowej edycji ze znacznie zwiększonym budżetem.
2018 rok: kolejne dotacje i intensywne prace inwestycyjne
Celem na 2018 rok jest przyspieszenie przepływów finansowych i rozliczeń z Komisją Europejską, aby na koniec roku wykazać oczekiwaną efektywność i odblokować rezerwy tzw. Ram Wykonania (6% budżetu). Sukces w tym względzie jest także niezwykle istotny w kontekście zbliżającej się debaty nad propozycją nowego budżetu UE. Do tego potrzebny jest fizyczny postęp w inwestycjach. Dlatego 2018 r. to czas intensywnych prac inwestycyjnych (robót, zakupów) w projektach infrastrukturalnych (drogi, kolej, transport miejski).
Na przedsiębiorców prowadzących biznes w Polsce Wschodniej czeka kolejne blisko 460 mln zł, w jednym z pięciu planowanych na 2018 rok konkursów. Kwota ta może wzrosnąć. Pierwszy z konkursów ogłoszony zostanie już w styczniu i dotyczyć będzie działania 1.2 internacjonalizacji przedsiębiorstw. W dalszej części roku zostaną ogłoszone konkursy na Wdrażanie innowacji przez małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz Wzór na konkurencję, czyli działanie dotyczące designu i tworzenia strategii wzorniczej.
2018 roku to również nowa edycja działania 1.1 Platformy startowe dla nowych pomysłów, tym razem już w pełnej skali, ze znacznie zwiększonym budżetem. W pierwszej połowie roku zostaną wybrani animatorzy Platform startowych. Obejmą oni opieką autorów innowacyjnych pomysłów na biznes typu start-up. Sam zaś nabór pomysłów na start-upy rozpocznie się w IV kwartale 2018 roku. W Platformach, przez kilka miesięcy, pod opieką ekspertów i mentorów początkujący start-upowcy będą zdobywać wiedzę i umiejętności niezbędne do wprowadzenia swoich produktów na rynek oraz prowadzenia i rozwoju firmy. Najbardziej obiecujący będą mogli starać się (już w 2019 roku) o 800 tysięcy złotych dotacji na rozwój działalności.
***
Program Polska Wschodnia jest finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Ma służyć rozwojowi innowacyjności i konkurencyjności pięciu województw: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego. Z Programu dofinansowywane są projekty nastawione na biznes: aktywizacja start-upów, wdrażanie innowacji w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, zdobywanie zagranicznych rynków, rozwój firm z wykorzystaniem wzornictwa przemysłowego oraz projekty infrastrukturalne: drogi, ekologiczny transport miejski, koleje. Całkowity budżet programu to ponad 2 mld euro.